خودرو های برقی ایرانی پدیده ای ضروری در دنیای امروز است اما در ابتدای راه است و نیاز به سرمایه گذاری بیشتری دارد.
صنعت خودروهای برقی در ایران پتانسیل بسیار بالایی با توجه به افزایش روز افزون آلاینده ها دارد و این امر شرکت های بزرگ خودرو سازی ایرانی از جمله ایران خودرو و سایپا را بر آن داشته که از طرح های نوین خود در این حوزه رونمایی کنند. چه بسا اشخاص حقیقی نیز ابتکارات و ابداعات شخصی خود را در اتومبیل تمام الکتریکی به نمایش گذاشته اند و حتی به شخصه اقدام به تبدیل خودرو خود به نوع برقی با کمک کیت تبدیل نموده اند.
در واقع این صنعت رو به رشد و مترقی در ایران با فرصت ها و تهدیدهای گوناگونی مواجهه است، در ادامه به بررسی این جوانب خواهیم پرداخت.
خودروهای برقی ایرانی به روایت موانع و چالش ها
در زمینه واردات خودرو برقی حرکت های مقطعی صورت گرفته که متاثر از عمده شرایط سیاسی و اقتصادی فعلی پیشرفت مورد توجهی در آن حاصل نشده است. به خصوص در حوزه ساخت خودرو برقی اقداماتی انجام شده، اما در واقعیت با استانداردهای جهانی این صنعت فاصله بسیاری داریم و راه طولانی در زمینه سازی عرضه و خدمات خودرو برقی در سیاست کلان پیش رو خواهیم داشت.اکثر طرح های خودرو برقی در ایران یا در همان حد طرح باقی ماندند و یا برخی در تعداد محدود و به عنوان نمونه تولید شدند اما هرگز به تولید انبوه نرسیده اند.در این میان بسترسازی مناسب جهت تولید انبوه ، ایجاد ایستگاه های شارژ ، در دسترس بودن قطعات و ارائه خدمات منظم پس از فروش ضروری به نظر می رسد.
به نقل از معاون وزیر صنعت: در شهریور۹۶ تا پایان مهر ۹۷، برنامه راهبردی خودروهای الکتریکی تالیف و به روز رسانی شد ، اما نبود ثبات مدیریتی در دو خودروساز بزرگ کشور( ایران خودرو و سایپا) و همچنین عدم وجود زیرساخت های لازم سبب شد این برنامه تا کنون شکل اجرایی به خود نگیرد.
یکی از نقاط ضعف عمده در گلوگاه های اصلی تولید و توسعه خوروهای برقی ایرانی و حتی موتور سیکلت و دوچرخه تمام الکتریکی تامین باتری آنها برشمرده می شود. متاسفانه با وجود ادعای تعدادی از شرکت های مطرح داخلی، همچنان در عمل در این زمینه دچار مشکل اساسی هستیم.
بر طبق اطلاعات موجود فناوری باتری خودروهای برقی در گذشته متعلق به ژاپنی ها و برخی کشورهای اروپایی بود، اما امروزه این فناوری در اختیار چینی‌ها نیز قرار گرفته و تولید اتوبوس‌های الکتریکی از سوی شرکت خودروسازی BYD چین نیز مشاهده می شود. براساس ادعای مسئولین ظرفیت ساخت اتوبوس‌های برقی در کشور و در یک شرکت داخلی وجود دارد و پیشنهاد آن در سال‌های گذشته به این خودروساز داده شده بود.
پتانسیل تولید خودرو برقی در ایران
پیشتر یکی از مدیران توسعه صنایع ریلی و خودرویی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) گفت: خودروی الکتریکی یک مزیت و الزام است و پیش بینی می شود بین سه تا چهار سال آینده وارد بازار ایران شود. همچنین، مدیرعامل ایران خودرو اعلام کرده که در بخش خودروهای برقی، سند و نقشه راهی در ایران خودرو به تصویب رسیده است.همچنین این انگیزه مضاعف نیز وجود دارد تا با مجموعه مپنا در چارچوب ارتقای دانش فنی و افزایش بهره‌وری، همکاری دوجانبه صورت بگیرد. در خودروها ی الکتریکی باتری قطعه ای مهم و حیاتی محسوب می شود، با توجه به سیاست های خودروسازی کشور می توان در آینده به همکاری های متقابل با دیگر کشورها در این زمینه پرداخت.
به علاوه صنعت قطعه سازی اعلام آمادگی کامل برای همکاری با خودروسازان در زمینه خودروهای هیبریدی و الکتریکی داشته است و در ادامه خودروسازان باید با برگزاری نشست با قطعه سازان به توافق جهت نحوه همکاری بپردازند. به لحاظ فنی اکثر قطعات خودروهای برقی تا بیش از هفتاد درصد از جمله پلتفرم، شاسی، بدنه، تزئینات داخلی و خارجی و سیستم تعلیق، قطعاتی روتین و عادی و مشترک با خودروهای فعلی بنزینی و گازی موجود در بازار میباشند.
از طرفی دیگر، این خودروها در طول شب به شارژ شدن نیاز دارند که استفاده تعداد زیادی از خودروها از شارژ برق به طور همزمان، توان الکتریکی بالایی در شبکه می طلبد و زیرساخت های صنعت برق را به چالش میکشد.
بسیار قابل توجه است که در حال حاضر ایران در خاورمیانه، نخستین کشوری است که شارژرهای برقی کاملا ایرانی را به ثبت اتحادیه اروپا رسانده است . بدین معنی که تمام خودروهای برقی ساخته شده در بزرگترین شرکت‌های خودرو ساز جهان می توانند با همین شارژر‌ها، شارژ شوند.
طبق برنامه ریزی های اعلام شده شرکت مپنا قصد دارد تا پایان سال در همه استان ها، ایستگاه های شارژ خودروهای برقی تاسیس نماید. با توجه به اینکه در حال حاضر نخستین ایستگاه شارژ خودروهای برقی در تهران توسط این شرکت ساخته شده ، آن ها هم اکنون در حال ساخت ایستگاه شارز در مشهد نیز میباشند.
یکی از موارد مهم قابل ذکر پیرامون خودرو برقی خدمات پس از فروش است اما این خودروها به دلیل نداشتن قطعه متحرک موتوری خراب نمی‌شوند و باطری آن ها نیز تا ده سال ضمانت دارد.
ایران ازلحاظ شارژ باتری خودرو به عنوان مثال در مقایسه با کانادا جایگاه بهتری دارد. به دلیل اینکه در ایران برق ٢٢٠ ولت استفاده می شود اما در کانادا برق ١١٠ ولت و اتومبیل برقی با برق ٢٢٠ ولت ظرف ٧ ساعت شارژ کامل می‌شود و این زمان برای برق ١١٠ ولت 10 برابر بیشتر میباشد. یک خودروی برقی با یک شارژ کامل تا ٤٥٠ کیلومتر مسافت را طی می‌کند. از طرفی هزینه برق برای شارژ خودرو تنها ١ دلار برای هر ١٠٠ کیلومتر شارژ است.
اطلاع‌رسانی پیش‌نیاز رونق بازار خودروهای برقی داخلی
استقبال مردم از خودروهای هیبریدی و برقی در بازار نیاز به فرهنگ‌سازی دارد و این مهم وظیفه دولت است . این اقدام با اطلاع‌رسانی و آگاهی دادن به مردم درباره مزیت‌های خودرو های برقی ایرانی و تبلیغات گسترده صورت می گیرد.
مهم ترین دلیلی که بازار و خریداران به این خودروها رغبت ندارند مسئله مهم خدمات پس از فروش است و مردم نگران نبود خدمات پس از خرید هستند این در حالی است که تمام شرکت‌هایی که تاکنون برای واردات این خودروها وارد مذاکره با طرف‌های ایرانی شده‌اند، ارائه خدمات پس از فروش را پذیرفته‌اند و ضمانت کامل دادند.
شاید از دیگر موضوعاتی که مانع از ورود این خودروها به بازار می‌شود، نبود جایگاه‌های پمپ برق در سراسر کشور است اما این خودروها حتی با برق خانگی هم شارژ می‌شوند، به علاوه شارژر پرتابل هم یکی دیگر از گزینه های بسیار کاربردی در این حوزه میباشد . درواقع وظیفه دولت است که برای اجرای سیاست‌های کلان در موضوع صرفه‌جویی سوخت و کاهش آلودگی‌ها خودروهای برقی را به درستی به مردم معرفی کند.
ایرانخودرو، خودرو هیبریدی میسازد
همان طور که می دانیم تولید خودروهای هیبریدی و برقی در ایران در ابتدای راه است. به همین دلیل دولت تعرفه گمرکی خودروهای برقی و هیبریدی را به حداقل کاهش داده است تا مزیت رقابتی بودن را برای این خودروها ایحاد کند.
با تمام این حمایت‌ها اما هنوز بازار روی خوشی به این خودروها نشان نداده که طبق گفته کارشناسان این عدم تمایل بازار به دو علت عمده ترس از نبود خدمات پس از فروش و مسئله سرعت خودروهای هیبریدی و برقی نسبت به خودروهای بنزینی و گازوئیلی برمی‌گردد. اما واقعیت این است که تجربه استفاده از خودروهای جدید هیبریدی و برقی در دنیا نشان داده، این خودروهای جدید نه تنها از خودروهای بنزینی پیشرفته از نظر سرعت و شتاب کم ندارند بلکه از بسیاری جهات برتر از خودروهای بنزینی‌اند.
احساس نیاز به توسعه خودروهای هیبریدی و برقی در بازار ایران با آغاز سهمیه‌بندی بنزین به وجود آمد. البته ساخت این خودروها مدت‌ها جزو مطالبات دولت و مجلس بوده است. طبق برنامه بلند مدتی که در زمان سهمیه‌بندی سوخت انجام شد قرار بود تا سال 1391 بیش از دو میلیون خودرو برقی و هیبریدی در کشور تردد کنند که این موضوع هنوز تحقق‌نیافته است.
ازاین‌رو اخیراً مدیر پروژه پلت فرم جدید ایرانخودرو از برنامه‌ریزی برای تولید خودروهای برقی و هیبریدی خبر داد. قرار بر این است در این پروژه شرکت‌های صاب نامی همچون «پینین‌فارینا» از ایتالیا و «هیوندای پاورتک» حضورداشته باشند و بیش از صد قطعه ساز برتر داخلی از جمله شرکت مپنا نیز در این پروژه همکاری کنند. طبق اعلام ایرانخودرو، اولین خودروی تولیدی بر روی این پلت فرم جدید در اواخر سال 2020 عرضه خواهد شد که میانگین قیمت آن نیز 15 هزار دلار خواهد بود.
اگر این وعده ایرانخودرو به ثمر برسد با یک تیر چند نشان به طور همزمان هدف‌گیری شده است.ابتدا ورود و انتقال فناوری های جدید، دانش خودروسازی در کشور را ارتقا می‌دهد و سپس با فروش این خودروها در بازار علاوه برافزایش گردش مالی در صنعت خودروسازی، چاره ای برای حل مشکل روزافزون آلودگی هوا ناشی از تردد خودروهای بنزینی و گازوئیلی محقق شده است.
گروه مپنا و گسترش زیر ساخت های خودرو برقی
گروه مپنا با هدف توسعه حمل و نقل برقی و مقابله با آلودگی هوا، مرکز توسعه خودروی برقی و زیرساخت ها را با تمرکز بر زیر ساخت های شارژ و پیشرانه برقی در شرکت مهندسی و ساخت برق و کنترل مپنا (مکو) در سال 1396 پایه گذاری کرد. متخصصین در این مجموعه، با تاکید بر دانش و استفاده از فناوری روز اقدام به توسعه زیر ساخت ها و محصولات جانبی مورد نیاز در راستای توسعه خودرو های الکتریکی می نمایند.
این مجموعه با ارائه محصولاتی شامل شارژرهای سریع و کند خودروی برقی و موتورسیکلت برقی پس از طراحی، ساخت و تست های دقیق مطابق استاندارد بین المللی IEC61851 فعالیت می کند. شارژرهای سریع مجموعه مپنا شامل سه استاندارد CHAdeMO (خودروهای ژاپنی) ، CCS (خودروهای اروپایی) و GB/T (خودروهای چینی) می باشد. همچنین محصول شارژرهای مپنا بر طبق پروتکل استاندارد OCPP می باشد.
گروه مپنا (شرکت مکو) اولین ایستگاه شارژ خودرو و موتور سیکلت برقی ایران را در خرداد 1398 واقع در برج میلاد افتتاح نمود و به عنوان تنها عضو اصلی پروتکل شارژ CHAdeMO خاورمیانه معرفی شد. این ایستگاه در زمینی به مساحت ۷۰۰ مترمربع در نزدیکی پارکینگ طبقاتی برج واقع شده است. به علاوه این مرکز در حال ساخت دومین ایستگاه شارژ خود در پایانه امام رضا در مشهد نیز می باشد.
پیش از این برنامه توسعه خودروهاي برقی برای اولین بار در کشور توسط مرکز توسعه خودروی برقی و زیرساخت های شرکت مکو پایه گذاری شده و در حوزه ايجاد پلتفرم‌های برقی ابداعاتی را انجام داده است. از دستاوردهای این مرکز ارائه سیستم پیشرانه in-wheel و central خودروهای الکتریکی و انواع زیرسیستم های مختلف در زمینه خودروهای برقی میباشد که پیشرو تولید خودروهای برقی در داخل کشور است. در واقع افق دید نهای این سازمان ، بومی سازی تمامی بخش های سیستم پیشرانش خودروهای برقی و شارژرهای آن و ایجاد طریقی برای خودکفایی ایران در این صنعت می باشد.
خودرو الکتریکی سایپا
گروه خودروسازی سایپا در راستای اجرای سیاست‌های کلی حفاظت از محیط زیست و کاهش مصرف سوخت اقدام به تولید نمادین خودرویی تمام برقی نموده است. در واقع این شرکت ساینا برقی(EV) در دو پلت فرم X200 و SP100 را رونمایی کرده ،این دو مدل در حال تجهیز شدن به تکنولوژی موتور برقی با همکاری مرکز تحقیقات سایپا و دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی هستند.
[cycloneslider id=”41″]
قدرت موتور تمام برقی این خودرو حدود 70 کیلووات است و امکان پیمایش از 170 کیلومتر تا 210 کیلومتر را خواهد داشت. این خودرو قابلیت شارژ سریع در مدت زمان 40 دقیقه و شارژ عادی طی زمان سه ساعت و 40 دقیقه را دارا میباشد ، به علاوه وزارت نیرو برای شارژ این خودرو طرحی را در قالب فهام در نظر گرفته که در این راستا شهرداری هم همکاری های لازم را در دستور کار خود قرار داده است.
سایر منابع:
مقاله کامل و پرمحتوایی بود.بسیار ممنون